Over doula's

Het beroep van een doula

Doula (dula, doela) komt van het Griekse woord voor ‘dienares’. Een doula begeleidt een zwangere vrouw (en haar partner) met praktische adviezen en emotionele steun, voor, tijdens en na de bevalling. In Nederland wordt de begeleiding van een doula steeds vaker ingezet bij zwangerschap en geboorte. En dat is niet voor niets. Uit onderzoek blijkt dat de continue aanwezigheid van een ervaren vertrouwenspersoon die emotionele steun geeft, een positief effect heeft.

Vrouwen met een doula aan hun zijde, blijken vaker een vlotte bevalling te hebben en er positiever op terug te kijken. Ze ondergaan minder keizerssneden, hebben minder pijnbestrijding nodig en zijn bovendien tevredener over de rol van de partner (Onderzoek Marshall, Phyllis Klaus, John Kennell 1993). Zo maakt een doula een groot verschil bij een life changing event. Daarvoor is niet alleen wijsheid nodig, maar ook veel vakkennis.

De doula werkt samen

Elke professional in de geboortekamer heeft zijn eigen rol. De verloskundige of arts heeft de eindverantwoordelijk voor de medische zorg, de kraamverzorgende of verpleegkundige assisteert en ondersteunt. En wij als doula’s houden ons vooral bezig met het emotioneel welzijn van de aanstaande ouder(s). We gebruiken de opgebouwde band met de cliënt, onze praktijkervaring, psychosociale achtergrondkennis en communicatievaardigheden om ervoor te zorgen dat ouders zich gesteund en gehoord voelen en de best mogelijke start als gezin hebben. We hebben hierin een gedeelde missie met de andere zorgverleners: een goed verloop van de geboorte en de best mogelijke uitkomst voor de cliënten. Omdat we hierin ieder een eigen expertise en rol hebben, verloopt de samenwerking over het algemeen uitstekend.

Elke geboorte is anders

Voorafgaand aan een bevalling krijgen aanstaande ouders vaak algemene informatie, gebaseerd op gemiddelden. Maar ieder mens is uniek en elke geboorte is anders. Zo zal iedereen de periode voorafgaand aan de bevalling anders beleven. Ook tijdens een geboorte blijken dingen soms ineens heel anders te lopen als verwacht. Soms nemen aanstaande ouders afscheid van de vertrouwde verloskundige en wordt de zorg overgenomen door het ziekenhuis, waar diensten wisselen en gezichten onbekend zijn. Een doula is gespecialiseerd in het bieden van emotionele ondersteuning en blijft aan de zijde van de aanstaande ouders, ook als de geboorte een medisch karakter krijgt of er een keizersnede nodig blijkt. De doula is er ook om de partner te steunen en samen te kijken welke zorg, bemoediging of massagetechniek de aanstaande moeder het beste zal ondersteunen.

De grootste beloning voor een doula, zijn ouders die niet meer alleen opzien tegen de geboorte, maar rust en vertrouwen ervaren en naar de ontmoeting met hun kindje uitkijken. ‘Het liep allemaal heel anders dan verwacht, maar door jou wisten we wat we konden verwachten, konden we kalm blijven en kijken we er heel positief op terug’ is een veelgehoord compliment.

Parent holding in hands feet of newborn baby. Baby legs. Legs newborn in parents hand. Selective focus

Wat doula’s zeggen over hun vak

“Ik ben ervan overtuigd dat we een andere maatschappij krijgen wanneer jonge ouders met vertrouwen in hun eigen lichaam en keuzes, aan het ouderschap beginnen.”

– Doula Annechien Rouwen de Laat

Waar doula-ondersteuning uit bestaat

Doula’s zijn experts in emotionele ondersteuning. Al in de aanloop naar de geboorte:

ondersteunen we in een realistisch beeld over de bevalling,
praten we over angsten,
praten we over kwaliteiten die aanstaande ouders al hebben,
bieden we tools die kunnen helpen.

Zo ontstaat er vaak al meer rust en vertrouwen over de bevalling. Cliënten geven vaak aan minder tegen de geboorte op te zien of er zelfs naar uit te kijken.

Bij de geboorte zelf, kunnen we worden ingeroepen vanaf het moment dat er behoefte is aan:

meer rust,
een boost voor het zelfvertrouwen,
een vertrouwd persoon die blijft.

Doula’s zijn niet gebonden aan wisseldiensten. Ook als de zorg aan het ziekenhuis wordt overgedragen of de bevalling uitmondt op een keizersnede, blijven we bij onze cliënten.

We letten daarbij op zaken als:

hoe hanteren de barenden de pijn,

wat zeggen ze tegen zichzelf,
welke houding werkt het beste om de weeën op te vangen,
kan masseren of tegendruk nu fysiek verlichting bieden?

Tegelijkertijd houden we in de gaten hoe de situatie is voor de partner, wat deze nodig heeft en of deze wel voor zichzelf zorgt. Door er op te letten dat de partner – ook tijdens intensieve betrokkenheid – tijdig eet en drinkt, voorkomen we dalende bloedsuikers en dehydratatie en eventueel flauwvallen. Bij eventuele spoedsituaties zijn we er ook om gewoon naast de partner te zitten en te ondersteunen.

We richten we ons ook op het blijven ontwikkelen van kennis over het psychosociale aspect van de geboorte. Sommige aanstaande ouders hebben meer ondersteuning nodig dan de gemiddelde cliënt. Bijvoorbeeld wanneer er een posttraumatische stress stoornis, adhd, autisme, een angststoornis of depressie is geconstateerd bij de aanstaande moeder of haar partner. In het aanbod van Doula-opleiding In Bloei wordt extra aandacht besteed aan het ondersteunen van aanstaande ouders in deze situaties. In Bloei doula’s in opleiding leren via een speciale methodiek hoe ze een analyse van de kwaliteiten en uitdagingen van cliënten kunnen maken en een ondersteuningsplan op maat kunnen bieden.

Onze cliënten

In de praktijk zijn de mensen die een doula inhuren heel divers. We zien vooral veel aanstaande ouders die graag met vertrouwen willen uitzien naar de geboorte. Ook zijn er cliënten die zo natuurlijk mogelijk willen bevallen en de kennis over houdingen, massage en andere pijnstillende technieken zoeken. Ouders die een eerdere geboorte als traumatisch ervaren hebben en deze keer graag extra ondersteuning willen. En cliënten die zelf of waarvan de partner psychosociale uitdagingen hebben zoals ad(h)d of een angststoornis en die meer (continuïteit van) zorg nodig wensen dan de gemiddelde zorgverlener tijd voor heeft.

Verschillende soorten doula's

Doula-opleiding In Bloei biedt diverse beroepsopleidingen tot doula aan. Wanneer we het over ‘doula’ hebben, hebben we het doorgaans over de geboortedoula; een vertrouwd gezicht dat emotioneel ondersteunt bij de geboorte. Het positieve effect hiervan op het verloop en de beleving van de geboorte is per toeval in 1980 in Amerika ontdekt. De onderzoekers Kennell en Klaus kozen hiervoor het woord ‘doula’ en sinds 1997 zijn er ook in Nederland (geboorte)doula’s actief.

Bij In Bloei bieden we beroepsopleidingen tot (geboorte)doula, tot postpartum-doula en tot rouw-en-verliesdoula. Meer lees je op de pagina Opleidingen.

Geboortedoula
Een doula of geboortedoula begeleidt aanstaande ouders met emotionele steun en praktische adviezen in de periode voor, tijdens en na de geboorte van hun kind. Een doula werkt tijdens de bevalling samen met de andere zorgverleners in het geboorteteam: verloskundige, arts, verpleegkundige en kraamverzorgende. De focus van de doula ligt hierin bij het emotioneel welzijn van de ouder(s). We gebruiken de opgebouwde band met de cliënt, onze praktijkervaring en psychosociale achtergrondkennis om ervoor te zorgen dat ouders zich gesteund en gehoord voelen. Zo zorgt de doula dat ouders en hun kindje een de best mogelijke start als gezin hebben.

Postpartum-doula
De postpartum-doula helpt kersverse ouders thuis wegwijs te worden met de baby. Ze ondersteunen het hechtingsproces en bevorderen het zelfvertrouwen van de ouders. Ouders leren signalen van de baby te herkennen en te begrijpen wat de baby mogelijk nodig heeft. Ze leren de basisverzorging voor de baby vol zelfvertrouwen op zich te nemen. Ook ontzorgen postpartum-doula’s ouders door verzorging/ ontvangst van gasten uit handen te nemen en kleine huishoudelijke taken uit te voeren. De rol van de postpartum-doula verschilt enigszins van die van kraamzorg: kraamzorgprofessionals houden ook gewicht en temperatuur van het kindje in de gaten en voeren medische handelingen uit.
Voor sommige mensen is het heel waardevol om voor langere tijd extra ondersteuning te hebben. Ouders kunnen veel verschillende en tegenstrijdige adviezen krijgen: ‘laat maar huilen, is goed voor de longen’ versus ‘pak je kindje altijd op, het huilt niet voor niks’. Zo zijn er veel opvoedingszaken waar ze nu misschien voor het eerst in hun leven over na moeten denken. Het kan lastig zijn om nog te weten wat ze zelf willen en waar ze het beste aan doen. Tips en adviezen over slaap, voeding en dagritme kunnen ouders dan helpen om te ontdekken wat past bij wensen en behoeftes van de baby en van henzelf.

De postpartum-doula kan ook uitkomst bieden als ouders geen recht meer op reguliere kraamzorg hebben, maar wel graag ondersteuning willen om thuis de verzorging van hun kinderen goed op te pakken. Ouders van prematuur geboren kindjes die pas na een langere tijd de baby mee naar huis mogen nemen bijvoorbeeld, of ouders van tweelingen, die ook na de eerste paar dagen met kraamzorg mogelijk een paar extra handen aan huis kunnen gebruiken. Daarnaast kan een postpartum-doula van grote waarde zijn voor moeders en / of partners die last hebben van spanningen, postpartum-depressie of andere psychosociale problemen.

Rouw-en-verliesdoula
De rouw-en-verliesdoula is een (geboorte)doula die zich gespecialiseerd heeft in het ondersteunen bij verlies rondom de geboorte. Welk verlies aanstaande ouders ook treft, of het gaat om een vroeg verlies van het kindje, de keuze maken voor afbreking van de zwangerschap, het afscheid moeten nemen van de gedachte aan een gezond kindje of een kindje op de wereld zetten waarvan bekend is dat deze (mogelijk) niet lang zal leven; het is de grootste nachtmerrie van elke ouder.

Een rouw-en-verliesdoula ondersteunt ouders in deze verdrietige omstandigheden. Die in de aanloop naar de geboorte helpt navigeren in de eigen wensen over inleiden, afwachten en afscheid nemen. Een rouw-en-verliesdoula is er helemaal voor de ouder(s), kan ook bij de geboorte zelf aanwezig zijn en is niet bang voor alle emoties die meespelen bij een verliesgeboorte. Vaak zijn er dan ook stichtingen en lotgenotengroepen waar veel kennis en informatie te verkrijgen is. Een rouw-en-verliesdoula heeft zelf een hoop van deze kennis en kan ouders ook doorverwijzen.

Beroepsvereniging

De Nederlandse Beroepsvereniging voor Doula’s (NBvD) werkt aan een stevige positie van de professionele doula in Nederland. De vereniging brengt doula’s samen en zet zich, in om hun professionaliteit te waarborgen.

De NBvD is een kritische, proactieve en goed geïnformeerde beroepsvereniging, die de belangen behartigt van de professionele doula. Op hun website kun je informatie vinden over de richtlijnen, doelstellingen, achtergrond en standpunten van de NBvD. Ook kun je meer lezen over de gedragscode, de kwaliteitseisen en de functieomschrijving van de doula.

De Nederlandse Beroepsvereniging voor Doula’s is alleen gericht op geboortedoula’s. De In Bloei beroepsopleidingen tot (geboorte)doula, zijn erkend door de NBvD. Onze studenten kunnen bij het inschrijven voor de Doula-opleiding In Bloei al direct aspirant-lid van de beroepsvereniging worden.

Voor postpartum-doula’s en rouw-en-verliesdoula’s bestaan nog geen beroepsverenigingen in Nederland. Doula-opleiding In Bloei werk hard aan de oprichting van een beroepsvereniging waarin doula’s met deze specialisaties zich als professionals kunnen verenigen.