De doula is niet meer weg te denken

De tijd dat niemand wist wat de term doula betekent, is echt voorbij. Steeds meer mensen zijn bekend met het beroep en het aantal geboortes waarbij een doula deel uitmaakt van het geboorteteam, stijgt nog altijd. Zorgverleners kijken er niet langer van op, als een cliënt een doula meeneemt en Nederland kent inmiddels meerdere professionele doula-opleidingen. Dat de professionele positie van de doula steeds steviger wordt is goed nieuws voor alle betrokken partijen.

Toch bestaat er bij zorgverleners en andere geboorteprofessionals soms nog onduidelijkheid over de rol van een doula. Wat dóet een doula nou precies? Het antwoord op die vraag is niet eenduidig, weet ik als ervaren doula. Juist omdat we onze rol elke keer opnieuw zo goed mogelijk afstemmen op de wensen van de cliënt. En omdat elke cliënt én elke geboorte anders is, is de bijdrage die een doula levert in dat proces, dus ook verschillend. Maar ik doe graag een poging om de toegevoegde waarde van de doula bij een geboorte, te duiden.

Onvoorwaardelijke emotionele ondersteuning
Een doula biedt onvoorwaardelijke emotionele ondersteuning aan aanstaande ouders in aanloop naar, tijdens en na de geboorte van hun kindje. Als doula gaan we met hen in gesprek over angsten, dromen en verwachtingen. Ook besteden we aandacht aan de persoonlijke ‘coping mechanismes’ die ze ook bij andere uitdagingen in hun leven in zetten. Zo leren we hen in een aantal gesprekken goed kennen. Zo goed, dat we bij de geboorte hun emotionele beleving kunnen doorzien, zelfs als ze dit niet kunnen verwoorden; we kunnen inschatten met welke angsten ze mogelijk in hun hoofd zitten en of ze in paniek zijn. 

Onze rol als doula wordt bepaald door de wensen van de cliënten. Voor de een zal dat zijn ‘vertel me in gewone taal wat ik kan verwachten of wat een procedure inhoudt’, voor de ander ‘zorg dat ze niet mama tegen me zeggen, want dat doet me er pijnlijk aan herinneren dat mijn moeder er niet meer is en er nu niet kan zijn’. Weer een ander heeft de wens om tijdig een ruggenprik te krijgen of juist om alles zo natuurlijk mogelijk laten verlopen en wil vooral tips over houdingen, natuurlijke pijnstilling en massage. Wij sluiten aan op die wensen en blijven aan de zijde van onze cliënt.

Voor sommige cliënten is een gezellig praatje met de doula een vertrouwde en welkome afleiding van het wachten op de keizersnede of inleidingsprocedure, bij andere aanstaande ouders ondersteunen we juist in stilte. Soms zuchten, puffen en masseren we de aanstaande moeder – in afwisseling met de partner – door alle weeën heen. Of vegen we tranen weg en praten door rouw en angsten heen, om de emoties vrij spel te geven en ruimte te maken voor het kindje dat geboren wordt.

Geen agenda of oordeel
Waar wij voortdurend naast de ouder(s) op de kamer zijn, komen zorgverleners in wisseldiensten soms op losse momenten langs en zien slechts fragmenten van wat we doen. Meestal gaat dit in fijne samenwerking, zoals wanneer een klinisch verloskundige het coachen van de cliënten even overneemt en de doula na achttien uur op de been zonder slaap, even benen kan strekken, kan eten en drinken. Soms is er meer onbegrip: ‘je kunt wel leuke plannetjes bedenken om alles zo natuurlijk te doen met je doula en overal nee op te zeggen, maar soms past het gewoon niet en moeten wij handelen’. 

Ik hecht er veel waarde aan om uit te leggen dat wij als doula’s geen eigen agenda of oordeel hebben. Dat we niet gekozen worden op ‘onze percentages natuurlijke, vaginale geboortes’ of iets dergelijks. Dat cliënten ons kiezen op gevoel, op onze steun en onze bereidheid om zonder eigen oordeel gewoon naast hen staan, zonder een overtuiging op te leggen. Tijdens een bevalling is er vaak weinig tijd voor een toetsing van de emoties van de aanstaande ouder(s). Dat de doula daar aandacht voor vraagt, maakt dat er soms misverstanden ontstaan. Dan gebeurt het dat voor omstanders de zoekende ogen van een barende vrouw de doula leken te vragen ‘vind jij het oké als ik nu een ruggenprik neem, ik kan niet meer’, terwijl ze eigenlijk bedoelde ‘ga ik er zelf achteraf oké mee zijn als ik nu deze keuze maak, terwijl ik iets anders voor ogen had?’ Dat moment van overleg tussen doula en cliënten is om te toetsen wat ze echt willen. Nog even doorzetten zodat ik alles gegeven heb? Accepteren dat het is zoals het is en die beslissing eigen maken? Of even voelen hoe – zonder ogen die meekijken – hun lijf of intuïtie het ineens weer over lijken te nemen. 

Wij blijven
Voor ons is alles goed. Wij zijn er voor de aanstaande ouder(s). Wordt het medisch? Wij blijven. Wil je gewoon dat het kindje nu zo snel mogelijk geboren wordt en is er indicatie voor een keizersnede? Wij blijven. Wil je tegen ons schreeuwen hoeveel pijn het doet, hoe oneerlijk het is, fluisteren dat je twijfelt of het wel zal passen? Wij blijven. Wij houden ruimte voor jullie emoties, vragen en angsten. Wij kijken je aan en bemoedigen jullie. Wij juichen als die partner die zo bang is voor bloed, vol trots de navelstreng doorknipt. En we juichen als die vrouw die, na een vorige keizersnede, deze keer zo graag een vaginale bevalling wil, voorbij dat punt is waar ze de vorige keer bleef hangen. En we blijven als een kindje plots nagekeken moet worden, met de partner de kamer uit verdwijnt en de kersverse moeder in spanning wacht op nieuws. We zijn doula’s. We lopen niet weg voor moeilijke gesprekken, spanningen of moeilijke emoties. We bieden emotionele ondersteuning.

En dat is mensenwerk. Volledig afgestemd op cliënten. Navigeren tussen wensen, grenzen, protocollen en emoties. Niet in een krantenkop te vangen. Maar hopelijk wel voelbaar van waarde. We hopen dat cliënten zo veel support ervaren van ons, dat ze volledig in hun kracht staan en positief terugkijken op hoe de geboorte verliep. Omdat ook zij konden blijven, dwars door de pijn, door de emoties, door het punt dat ze dachten niet meer te kunnen of zelfs geen baby meer te willen, door de vreugde. En man wat zijn we trots op hen. Zij doen het.

Farola Dumont

Farola Dumont is de oprichter en drijvende kracht achter Doula-opleiding In Bloei. Ze is een enthousiast ondernemer een zeer gedreven doula. Tijdens haar HBO opleiding tot dramatherapeut deed ze veel psychosociale kennis een coachingsvaardigheden op. Na de geboorte van haar oudste zoon raakte ze in de ban van het doulavak.

Farola is een doula in hart en nieren: ze runt al vele jaren een succesvolle doula-praktijk en is al meer dan negen jaar actief als doula-opleider. Ze zet zich hier in voor de constante inhoudelijke doorontwikkeling van beroepsopleidingen en specialisatiecursussen van Doula-opleiding In Bloei. Ook ijvert ze voor professionalisering van het doulavak in Nederland.